หัวใจเต้นช้า รักษาได้ด้วยการใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
หัวใจเต้นผิดจังหวะ คือ การที่หัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะตามธรรมชาติ โดยอาจเต้นเร็วเกินไปหรือช้าเกินไป ซึ่งเป็นผลจากการนำกระแสไฟฟ้าที่ผิดปกติในหัวใจ ทำให้การสูบฉีดเลือดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร ซึ่งแพทย์สามารถวิเคราะห์ได้จากการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
หัวใจเต้นผิดจังหวะมักมีอาการ
- เวียนศีรษะ
- หน้ามืด ตาลาย
- ใจสั่น
- เป็นลม หมดสติ
การรักษาด้วยการใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (pacemaker implantation)
คือ การเพื่อฝังอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เข้าไปใต้ชั้นไขมันและใส่สายไฟเข้าไปยึดกับห้องหัวใจของผู้ป่วย เพื่อช่วยให้หัวใจเต้นในอัตราเร็วที่เหมาะสม โดยทั่วไปใช้ในคนที่หัวใจเต้นช้า หรือมีการนำไฟฟ้าผิดปกติของห้องหัวใจ ช่วยลดอาการของหัวใจเต้นช้าจากสาเหตุต่างๆ เช่น เหนื่อยง่าย หน้ามืด เป็นลม
คือ การเพื่อฝังอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์เข้าไปใต้ชั้นไขมันและใส่สายไฟเข้าไปยึดกับห้องหัวใจของผู้ป่วย เพื่อช่วยให้หัวใจเต้นในอัตราเร็วที่เหมาะสม โดยทั่วไปใช้ในคนที่หัวใจเต้นช้า หรือมีการนำไฟฟ้าผิดปกติของห้องหัวใจ ช่วยลดอาการของหัวใจเต้นช้าจากสาเหตุต่างๆ เช่น เหนื่อยง่าย หน้ามืด เป็นลม
ชนิดของเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจมี 2 ชนิด
- เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจชนิดชั่วคราว (Temporary pacemaker)
- เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจชนิดถาวร (Permanent pacemaker)
การเลือกเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจขึ้นกับโรคที่ผู้ป่วยเป็นขณะนั้น ร่วมกับดุลยพินิจของแพทย์เพื่อการรักษาที่เหมาะสมที่สุด
การเตรียมตัวก่อนใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจ
- งดยาตามแพทย์แนะนำ
- งดน้ำและอาหารอย่างน้อย 6 ชั่วโมง ก่อนฝังเครื่อง
- ถอดอุปกรณ์และเครื่องประดับต่างๆเก็บไว้ที่ห้องพัก
- เจ้าหน้าที่จะโกนขนบริเวณหน้าอกข้างที่จะใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ (แพทย์นิยมใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจแขนข้างที่ผู้ป่วยไม่ถนัด)
- พยาบาลจะเปิดเส้นเลือด เพื่อให้น้ำเกลือบริเวณข้อมือด้านใดด้านหนึ่ง
ขั้นตอนการใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
- เปิดแผล และทำช่องว่าใต้ชั้นไขมันให้ใหญ่เพียงพอสำหรับเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
- ใส่สายกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจเข้าไปตามเส้นเลือด และไปยึดกับกล้ามเนื้อหัวใจในแต่ละห้อง
- เชื่อมต่อสายกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจและเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจเข้าด้วยกัน
- นำเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจใส่ไว้ในช่องว่างใต้ผิวหนัง จากนั้นเย็บปิดแผลด้วยไหมละลาย
ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น
- ลมรั่วในเยื่อหุ้มปอดจากปลายเข็มที่ใช้เป็นตัวนำทางสายไฟโดนยอดปอด ซึ่งพบได้น้อย
- ในระยะสั้น แผลบริเวณใส่เครื่องอาจมีอาการบวมช้ำ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ได้รับยาต้านเกล็ดเลือด หรือยาป้องกันเลือดแข็งตัวร่วมด้วย
- สายกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจเลื่อน หรือหลุดออกจากตำแหน่ง สามารถพบได้น้อยเนื่องจากมีการตรวจสอบหลายขั้นตอนก่อนเชื่อมต่อสายเข้ากับเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
- การติดเชื้อของเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจและสายไฟ มักมีปัจจัยเสี่ยงทางโรคประจำตัวบางอย่างที่เพิ่มความเสี่ยงนี้ ซึ่งสามารถป้องกันได้โดยการใช้ยาปฏิชีวะนะก่อนและหลังทำหัตถการ
ภาวะแทรกซ้อนในระยะยาวต้องอาศัยการสังเกตร่วมกันระหว่างผู้ป่วยและแพทย์ เพื่อความรวดเร็วในการตรวจพบและแก้ไขปัญหาหากมีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้น
การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ
- พักฟื้น 2 - 3 วัน สามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ
- 2 วันแรกให้ต้นแขนข้างที่ผ่าตัดแนบชิดลำตัวตลอด
- 3 วันถึง 1 เดือนยกแขนสูงได้ไม่เกินระดับไหล่ ไม่ยกของหนักเกิน 3 กิโลกรัม
- 1 เดือนสามารถยกแขนได้ตามปกติ
- กีฬาที่ควรหลีกเลี่ยงใน 3 เดือนแรก ได้แก่ ตีเทนนิส หรือตีกอล์ฟ
- การดูแลแผลผ่าตัด ถ้าผ้าปิดแผลสกปรกหรือหลุด ไม่ให้ทำแผลเอง ให้กลับมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล ห้ามแกะหรือเกาแผลผ่าตัด เพราะทำให้แผลติดเชื้อได้
- มาพบแพทย์เพื่อตรวจดูแผลผ่าตัดตามนัด
- รีบพบแพทย์หากบริเวณแผลที่ใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจ มีอาการปวด บวม หรือมีอาการที่สงสัยเกิดจากการทำงานของเครื่องผิดปกติ
- ควรพกบัตรประจำตัวผู้ใส่เครื่องกระตุ้นหัวใจเสมอ
อุปกรณ์ที่ควรหลีกเลี่ยง
- เครื่องบริหารกล้ามเนื้อหน้าท้อง (Ab stimulator)
- เครื่องวัดมวลไขมัน (Electronic body fat scale)
- ที่นอนแม่เหล็ก ผ้าห่มแม่เหล็ก หมอนแม่เหล็ก
การใส่เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจไม่ใช่เรื่องที่น่ากลัว หรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันอย่างที่เคยได้ยินกัน สามารถใช้อุปกรณ์ต่างๆ ได้ใกล้เคียงปกติ เช่นโทรศัพท์มือถือ ขับรถไม่ว่าจะเป็นรถสันดาบ หรือรถไฟฟ้า การฟังเครื่องเสียง หรือการใช้เครื่องดูดฝุ่น
มั่นใจในการรักษากับศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลบางปะกอก 9 อินเตอร์เนชั่นแนล
โรงพยาบาลบางปะกอก 9 อินเตอร์เนชั่นแนล มีทีมแพทย์เฉพาะทางและทีมสหสาขาวิชาชีพหลากหลายสาขาที่พร้อมในการดูแล มีเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ สามารถรักษาผู้ป่วยที่เป็นโรคยาก และมีอาการซับซ้อน เพื่อให้การรักษาและการช่วยชีวิตผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ใกล้เคียงกับปกติและมีสุขภาพร่างกายที่ดีขึ้น
สนับสนุนข้อมูลโดย : นพ.ธารา เรืองวีรยุทธ แพทย์เฉพาะทางด้านสรีระไฟฟ้าหัวใจ
ศูนย์การแพทย์ : ศูนย์หัวใจ โรงพยาบาลบางปะกอก 9 อินเตอร์เนชั่นแนล
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมโทร. 1745 ต่อ ศูนย์หัวใจ